شرکت تبریزپخت با بهرهگیری از دانش فنی و تجربه چندین ساله خود، افتخار دارد که به عنوان یکی از معتبرترین تولیدکنندگان دستگاههای نانوایی سنگک در کشور مشغول به فعالیت باشد.
نان سنگک با طعم منحصربفرد خود، از دیرباز بخشی جداییناپذیر از فرهنگ غذایی مردم ایران بهشمار میرود. این نان با انواع مختلفی همچون سنگک خشخاشی، ترشی و کنجدی، جایگاه ویژهای در سفره ناهار و شام ایرانیان دارد. در این مقاله به بررسی تاریخچه و فرایند تهیه نان سنگک خشخاشی که یکی از محبوبترین انواع نان سنگک در میان ایرانیان است، خواهیم پرداخت. امید است اطلاعات ارائه شده در این مقاله بتواند شناخت بیشتری نسبت به این نوع ارزشمند نان سنتی ایجاد کند.
تاریخچه نان سنگک خشخاشی
تاریخچه نان سنگک خشخاشی دقیقاً روشن نیست و داستانهای مختلفی دربارهٔ ابداع و پخت این نان گفته شدهاست. برخی معتقدند که این نان از دوران قبل از اسلام در ایران رواج داشته و برای درمان یکی از پادشاهان ساسانی توسط طبیب برای او تهیه شدهاست. برخی دیگر این نان را از اختراعات شیخ بهایی میدانند که در زمان شاه عباس صفوی برای پخت نانی مقوی و فوری برای سربازان و تهیدستان دستور دادهاست. همچنین برخی از تاریخنگاران از کتاب برهان قاطع که در سال ۱۰۶۲ هـ. ق نگارش شدهاست، به عنوان قدیمیترین سندی که در آن از نان سنگک نام برده شدهاست، نقل میکنند.
مواد اولیه مورد نیاز برای تهیه نان سنگک خشخاشی
نان سنگک خشخاشی یک نوعی از نان سنگک است که با افزودن دانههای کنجد به خمیر آن، طعم و ظاهر خاصی به آن میدهد. این نان علاوه بر خواص نان سنگک، دارای خواص کنجد نیز است که کاملا ضد درد، ضد سرفه، ضد اسپاسم، ضد اضطراب و ضد افسردگی است. برای تهیه نان سنگک خشخاشی مواد اولیه زیر را نیاز دارید:
– آرد سبوسدار: 3 پیمانه
– آرد سفید: 1 پیمانه
– خمیر مایه: 1 قاشق چایخوری
– خمیر ترش: 1 قاشق سوپخوری
– نمک: 1 و نیم قاشق چایخوری
– آب ولرم: 2 و نیم پیمانه
– کنجد: 4 قاشق غذاخوری
– کره: مقدار کافی
– قلوه سنگ: مقدار کافی
روش تهیه نان سنگک خشخاشی
مراحل تهیه نان سنگک خشخاشی به شرح زیر است:
- در یک کاسه بزرگ، آرد سبوسدار، آرد سفید، خمیر مایه، خمیر ترش و نمک را مخلوط کنید.
- آب ولرم را به تدریج به مخلوط آرد اضافه کنید و با دست یا لیسک خمیر را ورز دهید تا خمیر نرم و چسبناک شود.
- خمیر را در کاسه بگذارید و با یک پارچه مرطوب بپوشانید و در محل گرم و بدون تهویه بگذارید تا حجم خمیر دو برابر شود. این مرحله ممکن است یک تا دو ساعت طول بکشد.
- فر را روشن کنید و دمای آن را به 200 درجه سانتیگراد تنظیم کنید.
- یک سینی فر را با کاغذ روغنی بپوشانید و قلوه سنگها را روی آن پخش کنید.
- خمیر را از کاسه بردارید و به چند قطعه تقسیم کنید. هر قطعه خمیر را با دستان خیس به شکل دایره کشیده کنید و روی سینی فر بچینید.
- با یک قاشق چوبی یا دندانهکش، خمیر را از وسط به دو نیمه تقسیم کنید و سوراخهای کوچکی روی خمیر ایجاد کنید.
- کنجد و خشخاش را با هم مخلوط کنید و روی خمیرها پخش کنید. با کمی کره خمیرها را بالا بکشید تا براق شوند.
- سینی فر را درون فر بگذارید و نانها را برای 15 تا 20 دقیقه یا تا طلایی شدن بپزید.
نانها را از فر خارج کنید و روی یک سیخ یا گرید بگذارید تا خنک شوند.
خواص سلامتیبخش نان سنگک خشخاشی
نان سنگک یکی از انواع نانهای سنتی و محبوب در ایران است که از آرد سبوسدار و آب درست میشود و روی سنگهای گرم پخته میشود. این نان دارای خواص بینظیری است که در ادامه به آنها اشاره میکنیم.
– نان سنگک حاوی ویتامینهای گروه B، C و E است که برای سلامت پوست، مو، چشم، مغز و سیستم ایمنی بدن مفید هستند.
– نان سنگک دارای کلسیم، آهن، پتاسیم، منیزیم، فسفر و سدیم است که برای سلامت استخوانها، دندانها، عضلات، قلب و خون مهم هستند.
– نان سنگک دارای پروتئین است که برای ساخت و تعمیر بافتهای بدن، تولید آنزیمها و هورمونها، حفظ عضلانیت و افزایش متابولیسم لازم است.
– نان سنگک دارای فیبر است که برای بهبود عملکرد رودهها، کاهش کلسترول خون، کنترل قند خون و جلوگیری از یبوست و بیماریهای دستگاه گوارش مفید است.
– نان سنگک دارای قابلیت سیرکنندگی بالایی است که باعث میشود افراد کمتر احساس گرسنگی کنند و مصرف کالری را کاهش دهند. این نان برای کسانی که میخواهند وزن خود را کنترل کنند مناسب است.
به این ترتیب، نان سنگک یک نان مغذی و مفید است که میتواند بخشی از رژیم غذایی سالم باشد. البته باید توجه داشت که مصرف بیرویه و زیاد از این نان ممکن است باعث افزایش وزن و اختلال در قند و فشار خون شود. بنابراین، مصرف متعادل و مناسب از نان سنگک توصیه میشود.
برای مطالعه بیشتر راجع به نان سنگک و دستگاه های نان سنگک می توانید به بخش وبلاگ سایت تبریز پخت مراجعه کنید و همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد این دستگاه ها می توانید از بخش تماس باما با مشاوران ما در این زمینه در تماس باشید.
نکاتی در مورد نگهداری نان سنگک خشخاشی
نکاتی در مورد نگهداری نان سنگک خشخاشی به شرح زیر است:
– برای نگهداری نان سنگک در محیط خانه، بهترین روش این است که نان را ابتدا به قطعات کوچک برش داده، لای پارچه تمیز نخی پیچیده و سپس درون جا نانی یا ظرف درب دار عایق هوا قرار دهید. همچنین میتوانید نانها را درون کیسه پلاستیکی یا زیپ کیپ قرار دهید که باید پس از هربار مصرف از در کیسه را کاملا ببندید تا هوا به درون آن نفوذ نکند.
– برای نگهداری نان سنگک در یخچال، باید بدانید که نشاسته موجود در نان سنگک در دوحالت یعنی سرما و گرما با سرعت بیشتری بیات میشود. بنابراین اگر قصد دارید نان سنگک را در یخچال نگهداری کنید، باید آن را درون کیسه پلاستیکی یا زیپ کیپ قرار دهید و از هوا دور نگهدارید. همچنین باید نان را قبل از مصرف با مایکروفر گرم کنید تا بافت و طعم آن تغییر نکند.
– برای نگهداری نان سنگک در فریزر، باید نان را به قطعات کوچک برش داده و درون کیسه پلاستیکی یا زیپ کیپ قرار دهید. سپس نان را در فریزر قرار دهید و میتوانید آن را تا چند ماه نگهداری کنید. برای مصرف نان از فریزر، باید آن را از کیسه خارج کنید و در دمای اتاق یا مایکروفر گرم کنید.
اشتباهات رایج در تهیه نان سنگک خشخاشی
اشتباهات رایج در تهیه نان سنگک خشخاشی عبارتند از:
– استفاده از آرد سفید: برخی از نانواییها برای تهیه نان سنگک از آرد سفید استفاده میکنند که ارزش غذایی کمتری نسبت به آرد سبوسدار دارد. آرد سفید حاوی کمترین مقدار فیبر، ویتامینها و مواد معدنی است و باعث افزایش قند خون و چاقی میشود. برای تهیه نان سنگک سالم و خوشمزه باید از آرد سبوسدار یا کامل استفاده کنید.
– استفاده از سوختهای فسیلی: برخی از نانواییها برای گرم کردن تنور از سوختهای فسیلی مانند گازوئیل یا بنزین استفاده میکنند که باعث تولید دود و مواد زیانبار میشود. این مواد میتوانند روی نان سنگک نشسته و به سلامت رودهها و عروق خونی آسیب برسانند. برای تهیه نان سنگک سالم و عطرناک باید از سوختهای طبیعی مانند چوب یا کربن استفاده کنید.
– استفاده از سبوس آلوده: برخی از نانواییها برای افزایش ارزش غذایی نان سنگک از سبوس استفاده میکنند که ممکن است به فلزات سنگین مانند آرسنیک آلوده باشد. این فلزات میتوانند باعث سمیت و بیماریهای مختلف مانند سرطان یا بیماریهای قلبی شوند. برای تهیه نان سنگک سالم و خوشمزه باید از سبوس تمیز و با کیفیت استفاده کنید.
نان سنگک خشخاشی در فرهنگ ایرانی
نان سنگک خشخاشی جایگاه ویژهای در سفره ایرانیان دارد و با مواد غذایی مختلفی مانند پنیر، کره، مربا، آبگوشت و غیره همخوانی دارد. این نان نشانهای از فرهنگ عشایری و نظامی ایران است که با سادگی و سرعت تهیه میشود. این نان همچنین در مناسبتهای مذهبی و ملی مانند ماه رمضان، نوروز، عید فطر و عید قربان مورد استقبال قرار میگیرد.
جمع بندی
با توجه به مطالب ارائه شده در این مقاله، میتوان نتیجه گرفت که نان سنگک خشخاشی یکی از محصولات با ارزش غذایی و فرهنگی در میان مردم ایران است.
این نان سنتی علاوه بر طعم منحصر به فرد خود، حاوی مواد مغذی فراوانی چون فیبر، ویتامینها، پروتئین و کلسیم است که مصرف آن میتواند به تقویت سلامتی کمک کند. تهیه نان سنگک خشخاشی نیازمند دقت و مهارت است و رعایت نکاتی همچون استفاده از مواد اولیه با کیفیت و سالم، ضروری است.
از آنجایی که این نان یکی از نمادهای فرهنگ غنی ایرانی است، لازم است با حفظ روش سنتی تهیه و مصرف آن، ارزش غذایی و جایگاه فرهنگی آن نیز حفظ شود. امید است همواره شاهد حضور این نان لذیذ و سالم در سفرههای ایرانی باشیم.